Tarihte bugün: 9 Eylül

26 Ağustos 1922'de başlatılan Büyük Taarruz sonucunda Yunan ordusunu dağıtan Türk ordusu, peşine düştüğü Yunanlıları kovalayarak 9 Eylül 1922 sabahı kente girdi ve 3 yılı aşkın süredir işgal altında olan İzmir'i kurtardı. Böylece Türk ordusu Yunan ordularını yurttan atmış oldu.Sonradan 9 Eylül günü, "İzmir'in Kurtuluş Bayramı" ilan edildi.

Detay

31 Ağustos günü Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak, Batı Cephesi Komutanı İsmet İnönü ordu komutanları Yakup Şevki Subaşı ve Sakallı Nurettin Paşaları karargahını kurduğu Çalköy’ünde toplayarak, kaçabilen Yunan kuvvetlerinin hızla takip edilmesini ve İzmir ile dolaylarındaki kuvvetleriyle birleşmemesi için üç koldan Ege’ye doğru ilerlenmesini doğru bulduğunu belirtti.

1 Eylül’de Başkomutan Mustafa Kemal Paşa ordulara bir bildiri yayımlayarak şu tarihi emrini verdi: “Bütün arkadaşlarımın Anadolu'da daha başka meydan muharebeleri verileceğini göz önüne alarak ilerlemesini ve herkesin akıl gücünü, yiğitlik ve yurtseverlik kaynaklarını yarışırcasına esirgemeden vermeye devam eylemesini isterim. Ordular ilk hedefiniz Akdeniz'dir. İleri!”. Böylece Yunan ordularının akıbeti de belirlenmiş oldu. Çalköy’de verilen bu tarihi emir üzerine İzmir’de “Akdeniz”i, Mudanya’da “Marmara” yı görmek için 8-9 günlük bir zaman kâfi gelecekti.

31 Ağustos’ta başlayan amansız takip sonunda Türk kuvvetleri 2 Eylül’de yıkıntılar haline gelmiş Uşak’a girdi. Burada Yunan Ordusu Başkomutanı General Trikopis tutsak edildi.

Takip Harekâtı insan üstü bir hızla ilerledi. Türk askeri dinlenmek ve uyumak istemiyordu. Çünkü kurtardığı her kasabanın, köyün, şehrin Yunanlılar tarafından yakıldığını, bölgedeki Türklerin de acımasızca katledildiğini görmekteydi.

9 Eylül günü 1 nci Kolordu Kemalpaşa’ya, 2 nci Kolordu Manisa’ya, 4 ncü Kolordu Turgutlu’ya ulaştı. Kuzeyde Kazancıbayırı’nda Yunan mevzilerine taarruz eden 3 ncü Kolordumu Yunan ordusunu atarak Bursa’ya ilerledi.

Birinci Süvari Tümeni üç yılı aşkın süredir yas çeken İzmir halkının sevinç gözyaşları arasında 9 Eylül 1922'de İzmir’e girdi.

Süvariler, İzmir’e girerken birkaç yerde hafif ateşle karşılaşmaktan başka bir olay olmadı, Kordonboyu’ndan geçerken bir İngiliz müfrezesi tarafından selamlandı. 15 Eylül 1918'de Bakü'de Osmanlı sancağını göndere çeken Mürsel Bakü Paşa, 4 sene sonra İzmir'de Türk bayrağını Hükümet Konağına ve Kadifekale’ye çekti.

Bir hafta önce Dumlupınar Meydan Muharebesindeki başarısından dolayı TBMM tarafından Mirliva rütbesi verilen Birinci Süvari Tümeni Komutanı Mürsel Bakü Paşa bir Fransız harp gemisi telsizi vasıtasıyla, İzmir’e girildiğini Ankara’da TBMM riyasetine bildirdi. İzmir’de Türk halkının sevinci o denli büyüktü ki askerler çiçek yağmuru altında kaldı.

Mustafa Kemal Atatürk'ün ordulara mesajı

Başkomutan İzmir’in alınışı dolayısıyla ordulara şu tarihi mesajını yayınladı:

    ...“İlk verdiğim Akdeniz hedefine varmakta orduların gösterdiği gayret ve fedakarlığı hürmet ve takdirle anarım. Elde edilen büyük muzafferiyetin yapıcısı olan kıymetli arkadaşlarıma en içten teşekkür ve tebriklerimi bildiririm. Orduların bundan sonra verilecek hedeflerin alınmasında da aynı fedakârlık yarışmasını göstereceklerine inancım vardır ve hep tam olacaktır”.

9 Eylül günü 3 ncü Kolordumuz Bursa’yı savunan Yunan birliklerini geri atarak şehri kurtardı. Türk Ordusu’nun İzmir ve Bursa’yı alması üzerine Mustafa Kemal Paşa, millete bir beyanname yayınladı. Torbalı ve Menderes Vadisi’nden çekilen Yunan birlikleri, Seydiköy civarında kısa bir çarpışmadan sonra süvarilerimiz tarafından esir alındı. 9 Eylül günü; Menemen yakılmadan kurtarıldı, Seydiköy Türk kuvvetlerinin eline geçti. Akıl almaz bir hızla ilerleyen piyade birlikleri de bir gün sonra Başkomutan ile birlikte İzmir’e gelmişti.

Tarihte bugün ne oldu?

    * 1886 - Bern Uluslararası Kopya Hakları (Copyright) konvansiyonu toplandı.
    * 1922 - 30 Ağustos Zaferi'nin kazanılmasının ardından Yunan ordularını önüne katan Türk orduları İzmir'e girdi.
    * 1923 - Halk Fırkası Tüzüğü onaylandı. Böylece CHP'nin kuruluşu gerçekleştirildi.
    * 1955 - Türk Hükümeti, 6-7 Eylül olaylarında zarar gören kişi ve kuruluşlara yardım kararı aldı.
    * 1974 - Keban Barajı ve Hidroelektrik Santralı açıldı.
    * 1982 - Türkiye'nin Burgaz Konsolosluğu İdari Ataşesi Bora Süelkan, Ermeni kişilerce öldürüldü.
    * 1992 - İspanya, Katalonya bölgesinin özerkliğini tanıdı.
    * 1993 - İsrail ve Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) birbirlerini tanımayı kabul etti.
    * 1993 - Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) kuruldu. Aynı gün, ATV Yayına başladı.
    * 1995 - 1995 Türkiye Güzeli Yeşim Palandüz, 1995 Dünya Güzeli seçildi. Palandüz'den önce, Keriman Halis 1932'de Dünya Güzeli seçilmişti.
    * 2001 - Kimyagerler Derneği merkezi İzmir'de olmak üzere kurulmuştur.

Kimler geldi

    * 1737 - Luigi Galvani, İtalyan fizikçi (ö. 1798)
    * 1828 - Lev Tolstoy, Rus yazar (ö. 1910)
    * 1869 - Abdullah Cevdet, Osmanlı siyaset adamı ve düşünürü
    * 1980 - Michelle Williams, ABD'li oyuncu

Kimler geçti

    * 1569 - Pieter Brueghel, Hollandalı ressam (d. 1525)
    * 1941 - Hans Spemann, Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi Alman embriyolog (d. 1869)
    * 1976 - Mao Zedong, Çin Komunist Partisi kurucusu (d. 1893)
    * 1981 - Jacques Lacan, Fransız psikiyatrist (d. 1901)
    * 1984 - Yılmaz Güney, Kürt yönetmen ve sinema oyuncusu (d. 1937)
    * 2001 - Ahmet Şah Mesut, Afgan askeri lider (d. 1953)