Tarihte bugün: 3 Ekim

Mudanya Mütarekesi 3 Ekim 1922'de başladı.

Büyük Taarruzun zaferle sona ermesi üzerine ve Çanakkale Krizinden sonra, İtilâf Devletleri TBMM’ne mütareke çağrısında bulunmuşlardır. Türk ordusu ile İngiliz işgal kuvvetleri arasında bazı gerginlikler yaşandıysa da görüşmeler 3 Ekim 1922’de Mudanya’da başladı.

Görüşmelerde TBMM hükümetini Batı Cephesi komutanı İsmet Paşa temsil ederken, Fevzi Paşa ve Refet Paşa da görüşmeler boyunca Mudanya’da bulundular. İngiltere’yi General Harington, Fransa’yı General Charpy ve İtalya’yı da General Mombelli’nin temsil ettiği Mudanya görüşmelerinde, ateşkesle doğrudan ilgili durumda bulunan Yunanistan, General Mazarakis ve Albay Sariyanis’i görevlendirmesine karşın, Yunan delegeler görüşmelere doğrudan doğruya katılmamışlar ve olan biteni bir gemiden izlemekle yetinmişlerdir.

Zaman zaman gergin anların yaşandığı , hatta görüşmelerin kesilmesi tehlikesinin doğduğu ve Türk ordusunun yeniden harekat hazırlıklarını giriştiği mütareke görüşmeleri 11 Ekim 1922 tarihinde uzlaşmayla sonuçlanmıştır.

14 maddelik Mudanya Mütarekesi'nin en önemli hükümleri şunlardır:

    * Mütareke imzalandıktan üç gün sonra, 14/15 Ekim gecesi yürürlüğe girecektir.
    * Türk ve Yunan kuvvetleri arasındaki silahlı çatışma sona erecektir.
    * Yunanlılar Doğu Trakya’yı 15 gün içerisinde boşaltacaklar ve bölge, İtilaf Devletleri aracılığıyla 30 gün içerisinde Türk yönetimine devredilecektir.
    * Barış antlaşması imzalanıncaya kadar Türk ordusu Trakya’ya geçemeyecektir. Buna karşılık iç güvenlikle ilgili olarak sayısı 8000’i aşmayacak bir jandarma kuvveti gönderilebilecektir.
    * Barış antlaşmasının imzalanmasına kadar Meriç’in batı sahili (yani Batı Trakya) ve Karaağaç İtilaf Devletlerinin işgali altında kalacak ve Türk kuvvetleri Çanakkale Boğazı ve İzmit’te belirlenen çizgiyi geçemeyeceklerdir.

Mütarekeyi kabul etmek istemeyen ve imzalamaktan kaçınan Yunan hükümeti aradığı desteği bulamamış ve sonuçta14 Ekimde Mudanya Mütarekesi'ni imzalamak zorunda kalmıştır. Bu arada TBMM, Doğu Trakya’nın teslim alınması ve burada bir Türk yönetiminin kurulmasıyla ilgili olarak Refet Paşa’yı görevlendirmiştir. Refet Paşa 19 Ekim 1922’de TBMM temsilcisi olarak İstanbul’a girmiş ve halkın büyük bir coşkusuyla karşılanmıştır.

Mudanya Mütarekesi ile Türk-Yunan çatışmasının sona erdirilmesi ve Doğu Trakya’nın kurtarılması gibi gelişmeler Türk tarafının lehine sonuçlar doğuracak gelişmeler olarak göze çarparken, İstanbul ve Boğazlarda Türk egemenliği tam anlamıyla kurulamamıştır. Gerek Boğazlar üzerinde kontrolün sağlanamamış olması, gerekse Trakya’ya ordu geçirilememesi, barış konferansı öncesinde Türk hükümetinin pazarlık gücünü sınırlandırmıştır. Bu hükümler, birçok noktada önemli kazanç sağlayan Mudanya Mütarekesi'nin zayıf halkalarından bir kısmı olarak değerlendirilebilir.

Boğazlar'da Türkiye Cumhuriyeti'nin egemenliğinin kurulması Lozan Antlaşması ile de sağlanamamış, ancak 1936 yılında Montreux Antlaşması ile hakimiyet sağlanabilmiştir.

Tarihte bugün ne oldu?

    * 1716 - Nevşehirli Damat İbrahim Paşa sadrazam oldu.
    * 1926 - Atatürk'ün ilk heykeli İstanbul Sarayburnu'na dikildi.
    * 1932 - Irak bağımsız bir devlet oldu.
    * 1967 - Kuzey Vietnam Amerika Birleşik Devletleri'nin barış görüşmeleri önerisini reddetti.
    * 1971 - SSCB ile ABD arasında kısa adı SALT olan Stratejik Silahları Sınırlama Antlaşması imzalandı.
    * 1980 - Eski başbakanlardan Nihat Erim'i öldürenlerin (19 Temmuz 1980) yakalandığı açıklandı.
    * 1981 - Belfast'ta, İrlanda Cumhuriyet Ordusu (IRA) tutuklularının yaptığı açlık grevi bitti. Açlık grevi 7 ay sürmüş ve 10 IRA üyesi ölmüştü.
    * 1990 - Doğu Almanya ve Batı Almanya birleşti.
    * 2005 - Avrupa Birliği ile Türkiye arasında üyelik müzakereleri başladı.

Kimler geldi

    * 1889 - Carl von Ossietzky, Alman yazar (ö. 1938)
    * 1892 - John Ronald Reuel Tolkien, İngiliz Yazar
    * 1895 - Sergey Yesenin, Rus şair (ö. 1925)
    * 1954 - Stevie Ray Vaughan, ABD'li blues gitaristi (ö. 1990)
    * 1969 - Gwen Stefani, ABD'li şarkıcı

Kimler geçti

    * 1649 - Giovanni Diodati, Cenevreli protestan ilâhiyatçı (d. 1575)
    * 1969 - Skip James, ABD'li Delta blues şarkıcısı, gitaristi, piyanisti ve şarkı sözü yazarı (d. 1902)
    * 1970 - Janis Joplin, ABD'li müzisyen (d. 1943)
    * 2005 - Nurettin Ersin, 18. Genelkurmay Başkanı (d. 1918)