Avustralya ve Yeni Zelanda'da anma törenleri

25 Nisan "Anzak" gününde Avustralya ve Yeni Zelanda'da, gaziler, Çanakkale'ye ve büyük Türk müdafaasına hürmetle on binlerce kişinin katılımıyla törenler düzenledi.

Amerikan Associated Press haber ajansı, "İngiliz Milletler Topluğu'nun Gelibolu'ya beyhude çıkarması" ifadesiyle başladığı haberinde, Anzak gününün 94. yıl dönümü etkinliklerine geniş yer verdi.

Sonbahara giren Güney Yarımküre ülkesi Avustralya'nın başkenti Canberrra'da şafak sökmeden yapılan ayine, Başbakan Kevin Rudd ve 20 bin kişi karanlıkta, buz gibi havada katıldı.

Sydney anıt mezarında ise binlerce kişi şafak ayini için omuz omuza durdu. Borazandan "Son Nöbet" ezgisi çalınırken, askerler Anzak anıtına çelenkler koydu.

Avustralya'nın Yeni Güney Galler Valisi Marie Bashir, törende yaptığı konuşmada, "Gelibolu'da şafak sökerken onların anısı, dünyanın karanlık yerlerine ışık gelmesi için çalışmamıza ilham sağlasın" dedi.

Hayatta olan en yaşlı Anzaklar için törene katılan 87 yaşındaki Pat Lee, Avustralya Kraliyet Hava Kuvvetleri'nde 1939'dan 1946'ya kadar görevde bulunmuş emekli asker olarak, "Unutmayalım Diye" yazan miğferin üzerine ağlayarak kapandı ve şöyle dedi:

"Yakında diğer Anzak silah arkadaşlarımız bu törene katılamayacak."

Lee, 63 yıldır Anzak gününe düzenli katılıyor ve miğferini hala giyiyor.

Gelenek olarak Anzak gazileri, törenden sonra publara giderek, "cephede oynadıkları yazı-tura"yı oynuyor.

Öte yandan, Anzak askerlerine "Diggers: Hendekçi-Siper Kazan" diyen Avustralya'nın 7 bin km ötesinde Gelibolu'daki törene de Avustralya Genelkurmay İkinci Başkanı Korgeneral David Hurley ile İngiliz Milletler Topluluğu'nun Yeni
Zelanda Genel Valisi Sir Anand Satyanand ve Avustralya Dışişleri Bakanı Stephen Smith katıldı.

Korgeneral Hurley, 94 yıl önce Gelibolu şafağında ilk Anzak muharebesinin "cehennem sıcağında ve kargaşasında olduğunu" anlattı.

"ANZAC", İngiliz Milletler Topluluğu'na bağlı "Avustralya ve Yeni Zelanda Ordu Birlikleri"nin kısaltması. Gelibolu'da Mehmetçik karşısında 11 bin Anzak askeri ölmüştü.

İkinci Dünya Savaşında Tayland ve Vietnam'da savaşmış olan Anzaklar da Anzak Koyu Çıkarmasının yıl dönümü olan 25 nisanda bu ülkelerde anılıyor.

Kwai Köprüsü

Bu çerçevede Tayland'daki Kwai (Kuay) Köprüsü'nde de İkinci Dünya Savaşına katılan Anzaklar anılıyor.

Japon İmparatorluk Ordusunca, Tayland'da savaş esiri olarak demiryolu yapımında kullanılan Anzaklar Kwai Köprüsünde de tanyeri ağarmadan şafak ayini düzenleniyor.

Tayland ile Myanmar (eski Burma ve Birmanya) arasında 416 kilometrelik "Ölüm Demiryolu"nu 1 yılda mümkün olduğu kadar hızlı yaptırmaya çalışan Japon İmparatorluk Ordusu, 30 bin İngiliz, 18 bin Hollandalı, 13 bin Avustralyalı ve 700 Amerikan esir askeri işçi olarak kullandı. Demir yolundaki her bir traversin bir insan hayatına malolduğu söylenir. Birçok Asya ülkesinde de demiryolu yapımında 80 bin esir kullanıldı ve esirlerin çoğu dizanteri, sıtma ve kolera gibi hastalıklardan öldü.

Kwai'de 20 metre genişliğinde demiryolu geçidi açılması için dinamit yetmediğinden basit çekiçler ve çıplak el kullanıldı.

Kore - Vietnam

Fransa'dan sonra ABD'nin yürüttüğü ve kaybettiği 10 yıl süren Vietnam Savaşı'nın (1965-1975) son döneminde de 50 bin Avustralya askeri savaştı.

Her yıl 25 Nisan'da Vietnam'daki Long Tan'da Anzaklar, tanyeri ağarırken, savaşı kazanan komünist Vietnam birlikleriyle savaştıkları mevkide, ölen silah arkadaşlarının haç şeklindeki anıtı önünde saygı duruşunda bulunuyor.