İllerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması güncellendi

Kalkınma Bakanlığı, en son 2003 yılında yayımlanan "İllerin ve Bölgelerin Sosyo Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması'nı (SEGE) güncelledi.

Yeni teşvik sistemine dayanak teşkil eden SEGE 2011'de, daha önce İstanbul, Ankara, İzmir, Kocaeli, Bursa, Eskişehir, Tekirdağ ve Antalya ile birlikte ilk 10'da yer alan Yalova ve Adana'nın yerini Denizli ile Muğla aldı.

2003 yılında yapılan çalışmada oluşturulan sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında 10'uncu sırada yer alan Antalya 5'inci sıraya yükselirken, 5'inci sıradaki Bursa 6'ıncı sıraya geriledi.

Daha önce 8'inci sırada yer alan Adana 16'ıncı, 9'uncu sırada yer alan Yalova da 13'üncü sıraya düştü.

Kalkınma Bakanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre, SEGE-2011 çalışması ile illerin gelişmişlik düzeyleri farklı alanlardan seçilen değişkenler yardımıyla ölçüldü, bu ölçüm ve analizler sonucunda, il sıralamaları yapıldı ve aynı özelliklere sahip il grupları belirlendi.

Bu çalışma ile illerin iktisadi ve sosyal kalkınma yolundaki performanslarının izlenmesi mümkün hale geldi.

SEGE çalışmasının sonuçları özellikle; bölge, il ve ilçe düzeyinde karşılaştırmalı politika tespitinde ve uygulamasında kullanılıyor.

Belediyelere ve il özel idarelerine kaynak tahsis edilmesi, kamu kurum ve kuruluşlarının personel atamaları ve özlük haklarının düzenlenmesi ile kalkınma ajansları merkezi bütçe paylarının belirlenmesi gibi bölgesel niteliği olan kamu politikalarının uygulanmasında önemli bir kıstas olarak kullanılan SEGE çalışmasına 10'un üzerinde kanun ile ikincil mevzuatta atıf yapılıyor.

Çalışmada kullanılan göstergeler

Açıklamaya göre, SEGE-2003 çalışmasında 10 alt kategoride 58 adet değişken kullanılmıştı. Yeni teşvik sistemine de dayanak teşkil eden SEGE-2011 çalışması ise demografi, eğitim, sağlık, istihdam, rekabetçi ve yenilikçi kapasite, mali kapasite, erişilebilirlik ile yaşam kalitesi olmak üzere 8 alt kategoride, çoğunluğu 2009-2010 yıllarına ait 61 değişken kullanılarak hazırlandı.

Çalışmada kullanılan değişkenlerin seçiminde ilin ülke içindeki ekonomik ağırlığı ve potansiyeli, sosyal gelişmişlik seviyesi, ortalama bireysel refah düzeyi, il ölçeğinde ekonomik ve sosyal gelişmişlik ile bireysel refah arasındaki kümülatif denge ve veri teminine ilişkin süreklilik hususları gözetildi.

İki çalışma karşılaştırılabilir değil

Açıklamaya göre, eski göstergelerden 25'i yeni çalışmada yer aldı, ancak SEGE-2003 ile SEGE-2011 çalışmaları farklı değişken setlerinin kullanılması nedeniyle "karşılaştırılabilir" nitelikte değil.

Kırsal nüfus başına tarımsal kredi miktarı, il bazında GSYH gibi 2003 çalışmasında var olan göstergelerden bir kısmı önemini yitirmesi, üretilememesi veya ikame değişken kullanılması gibi nedenlerle yeni çalışmanın değişken listesinden çıkarıldı.

Hane başına ADSL abone sayısı, internet bankacılığı, marka ve patent oranları gibi son dönemde giderek önemi artan alanlara yönelik yeni değişkenler çalışmaya dahil edildi.

Yöntem

Yeni SEGE çalışmasında önceki SEGE çalışmalarında olduğu gibi Temel Bileşenler Analizi kullanılarak, il sıralamaları elde edildi. Bu analiz yöntemi, bir örneğe ait çok sayıda birbiriyle ilişkili değişkeni boyut indirgeme yöntemiyle bağımsız yeni bir değişken haline getirerek illerin göreli performansını ortaya koyuyor.

Uluslararası pek çok sıralama ve endeksleme çalışmasında kullanılan bu yöntem, bilimsel tabanı güçlü, test edilmiş ve objektif bir yapıya sahip. İstatistik yazılımlarıyla hesaplanan sonuçlara dışarıdan herhangi bir müdahale yapılması söz konusu değil.

Araştırma, yayıma hazır hale getirilmesini takiben bütün detaylarıyla kamuoyu ile paylaşılacak. Veri üretimi ve temininin sağlanması durumunda, SEGE çalışmaları yıllık veya 2 yılda bir yenilenebilecek.

TABLO

İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması (SEGE-2011) şöyle;

        İl Kodu     İller      SEGE 2011 Sırası İl Kodu    İller SEGE 2011 Sırası
        TR100      İstanbul        1                TRB11         Malatya 42
        TR510       Ankara         2                TR332           Afyon 43
        TR310        İzmir         3                TR905          Artvin 44
        TR421      Kocaeli         4                TRA12        Erzincan 45
        TR611      Antalya         5                TR631           Hatay 46
        TR411        Bursa         6                TR821       Kastamonu 47
        TR412    Eskişehir         7                TR813          Bartın 48
        TR323        Muğla         8                TR722           Sivas 49
        TR211     Tekirdağ         9                TR833           Çorum 50
        TR322      Denizli        10                TR823           Sinop 51
        TR424         Bolu        11                TR903         Giresun 52
        TR212       Edirne        12                TR633        Osmaniye 53
        TR425      Yalova         13                TR822         Çankırı 54
        TR222   Çanakkale         14                TR712         Aksaray 55
        TR213 Kırklareli         15                TR713           Niğde 56
        TR621       Adana         16                TR832           Tokat 57
        TR721     Kayseri         17                TRB14         Tunceli 58
        TR422     Sakarya         18                TRA11         Erzurum 59
        TR321       Aydın         19                TR632   Kahramanmaraş 60
        TR521       Konya         20                TR902            Ordu 61
        TR612     Isparta         21                TR906       Gümüşhane 62
        TR221   Balıkesir         22                TRC13           Kilis 63
        TR331      Manisa         23                TRA13         Bayburt 64
        TR622      Mersin         24                TR723          Yozgat 65
        TR334        Uşak         25                TRC12        Adıyaman 66
        TR613      Burdur         26                TRC22      Diyarbakır 67
        TR413     Bilecik         27                TRA22            Kars 68
        TR812     Karabük         28                TRA23           Iğdır 69
        TR811   Zonguldak         29                TRC32          Batman 70
        TRC11   Gaziantep         30                TRA24         Ardahan 71
        TR901     Trabzon         31                TRB13          Bingöl 72
        TR522     Karaman         32                TRC21       Şanlıurfa 73
        TR831      Samsun         33                TRC31          Mardin 74
        TR904        Rize         34                TRB21             Van 75
        TR423       Düzce         35                TRB23          Bitlis 76
        TR714    Nevşehir         36                TRC34           Siirt 77
        TR834      Amasya         37                TRC33          Şırnak 78
        TR333     Kütahya         38                TRA21            Ağrı 79
        TRB12      Elazığ         39                TRB24         Hakkari 80
        TR715    Kırşehir         40                TRB22             Muş 81
        TR711   Kırıkkale         41