Ozon tabakasında rekor delik

Kuzey Kutbu üzerindeki ozon tabakasında açılan ve Almanya'nın beş katı büyüklüğündeki delik bilim insanlarını endişelendiriyor.

Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesinin (NASA) internet sitesinde yer alan ve Nature dergisinde yayımlanan makalede, Kuzey Kutbu'nda görülmedik bir soğuğa yol açan bu rekor büyüklükteki deliğin geçen nisanda 15 gün kadar Doğu Avrupa, Rusya ve Moğolistan üzerinde dolaştığı, deliğin bu bölgelerde yaşayan insanların yüksek derecelerde ultraviyole (morötesi) ışınlara maruz kalmalarına yol açtığı kaydedildi.

3 atom oksijeninden oluşan ozon molekülü, özellikle bitki örtüsüne zarar veren ve cilt kanserine ya da katarakta yol açabilen ultraviyole ışınlarının zararlarından dünyayı koruyor.

Dünyanın bu doğal kalkanı kışları ve ilkbaharları, soğutma sistemleri ve aerosollarda kullanılan ve 1985'ten beri üretimi yasak olan kloroflorokarbon (CFC) gazları yüzünden inceliyor.

Bilim insanları, Kuzey Kutbu'ndaki bu rekor büyüklükteki ozon tabakası deliğinin sorumlusunun kışları kuzey kutup stratosfer tabakasında oluşan dev kasırga "kutup girdabı" olduğunu belirterek, bu doğa olayının geçen kış çok soğuk bir ortamda oluşmasının ozon tabakasına çok daha fazla zarar verdiğinin altını çiziyorlar.

Birçok ülkeden bilimadamlarından oluşan 29 kişilik bir heyetin, The Nature dergisinin son sayısında yayımlanan gözlemlerine göre, Kanada'nın kuzeyi, Rusya ve bazı Avrupa ülkelerinde bahar aylarında yüzde 3 ila 5 daha yüksek ultraviyole ışını saptandı.

NASA, ESA ve uzayda uydusu bulunan ülkelerle işbirliği yapan bilimadamları, atmosferin 30 kilometre üzerindeki ozon tabakasında 2 milyon kilometrekare büyüklüğündeki delik açıldığını gördüler. Bunun ozon tabakasında bugüne kadar saptanan en büyük ve eşi görülmemiş delik olduğunu açıklayan ekip üyesi Toronto Üniversitesi ozon uzmanlarından Kaley Walker, bir bilimadamı olarak bunu saptamak heyecan verici ama bu sorunun insanlığa getireceği olumsuzlukları düşünmek bile istemiyorum" dedi.

Ekipteki Alman bilimadamlarından Marcus Rex de, aslında açılan bu delik bize, kuzey kutbundaki sorunları iyi anlamadığımızı haykırıyor" diye konuştu.

Ozon tabakası, güneşten gelen zararlı ışınları emerken, ısıyı da yukarıda tutarak dünyanın aşırı ısınmasını önleyen önemli bir işlev görüyor. Uzmanlar, ozon tabakasındaki deliklerden sızan zararlı ışınların cilt kanseri başta olmak üzere önemli sağlık sorunlarına neden olduğunu belirtiyorlar.