SON DAKİKA
Salçalık domatesi hastalık ve yağışlar vurdu
Türkiye’nin salçalık domatesinin yüzde 40’tan fazlasını karşılayan Karacabey ve Mustafakemalpaşa’da yaşanan aşırı yağışlar, nem ve hastalıklar, büyük oranda ürün kaybına neden oldu. Bu durumdan dolayı ürün fiyatlarının artabileceğine dikkat çekildi. Asıl tablonun önümüzdeki günlerde ortaya çıkacağı dile getirildi. Ayrıca bazı üreticilerin alternatif olarak mısıra yöneldiği gözlendi.
Türkiye’nin domates ambarı olarak nitelendirilen Mustafakemalpaşa ve Karacabey’deki hava hareketliliği ve hastalıklar; ürün ve üreticiyi zarara uğrattı. Konuyla ilgili açıklama yapan Mustafakemalpaşa Ziraat Odası Başkanı Mehmet Aydemir, Karacabey ve Mustafakemalpaşa’nın Türkiye’nin salçalık domatesinin yüzde 46’sını karşıladığını belirterek, yüzde 80 oranında zararlarının bulunduğunu söyledi.
İki ovada 300 bin dönüm alanın domates ekili olduğunu ifade eden Aydemir, “Domatesin dönüm maliyeti yaklaşık 5 bin lira oluyor. Bölgede aşırı yağışlardan dolayı önce erken yaprak yanıklığı daha sonra mildiyö hastalığı başladı. Hastalık ürünü kurutuyor. Şu anda daha yeşil olduğu veya döl tutmadığı için, insanlar domates yerine alternatif olarak mısır ekiyor” diye konuştu.
‘FİYATLARA YANSIYACAK’
Dünyada ve Türkiye’de salgın yaşandığını hatırlatan Aydemir, bu dönemde insanların yemek kültürlerinin değiştiğini kaydetti. Yasaklarla birlikte alışverişlerin de arttığını söyleyen Aydemir, özellikle bu dönemde salça, un, şeker ve makarna gibi ürünlere talebin yoğun olduğunu dile getirdi. Salçanın 3 noktasının bulunduğunu söyleyen Aydemir, “Bunlardan birincisi fabrikalar, ikincisi marketler, üçüncüsü ise nakliye; yani arada gezen salçaydı. Bir önceki sene ekimlerin az olması, 2019’da verimlerin düşük olmasından dolayı fabrikaların da depolarında açık mal kalmamasından eksik vardı. Korona krizi de patladı. Şahsi fikrim bundan sonra 550 liraya taahhüt yapmıştık. Mal yüzde 60 – 70 oranında gitti. Yarının ne olacağını bilmiyoruz. Hava çok riskli. Bu hastalık, İzmir Torbalı ve Manisa’da da devam ediyor. Fiyatlara çok yansıyacağından eminiz” dedi.
MAYIS’TA ÇOK YAĞIŞ YAŞANDI
Bölgede son 2-3 yıldır mildiyö hastalığının çok yaygın olmadığını savunan Aydemir, bu hastalığın aşırı yağışla meydana geldiğini söyledi. Mayıs’ta çok yağış yaşandığını dile getiren Aydemir, “Bir gün yağmur yağdı, bir gün güneş açtı. İşçilik yapamadık. Tarlamıza ot bastırdı. Çamurdan dolayı domateslerin arasını süremedik. İklim değişikliği de etkiledi. Daha sonra mildiyö başladı. Gündüz hava sıcaklığı 30 derecenin üzerine çıktı. Gece 17 derecede kaldı. Gece ve gündüz sıcaklığı arasındaki fark, nemin çok daha fazla olması ve toprağın aşırı yaş olmasından dolayı bunlar yaşandı” ifade etti.
NEM VE AŞIRI YAĞIŞTAN BESLEME YAPAMADILAR
ZİRAAT Mühendisleri Odası Bursa Şubesi Başkanı Prof. Dr. Erkan Yaslıoğlu ise nemden dolayı mildiyö isimli hastalığın yaşandığını kaydetti. Bununla ilgili zirai mücadele yapıldığını belirten Yaslıoğlu, yağış nedeniyle koruma amaçlı ilaçların atılamadığına işaret etti. Yağışın çok olması ve nem nedeniyle mildiyönün patlama yaptığını vurgulayan Yaslıoğlu, “Damla sulama gibi yöntemle bitki besin elementleri ile bitkiyi güçlendirebiliyorlardı ama yağış çok düştüğü için damla sulama yapamadılar. Dolayısıyla besleme imkânı da olmadı. O yüzden böyle bir sıkıntı yaşandı. Büyük kayıp var” dedi.
DOLUDAN DA ZARAR VAR
Arazilerde zarar tespitinin yapılması gerektiğinin altını çizen Yaslıoğlu, genel itibarıyla kaybın büyük olduğunu kaydetti. Doludan da zarar gören domates tarlalarının bulunduğuna işaret eden Yaslıoğlu, “Doluya sigorta yaptıranlar, bildiğim kadarıyla TARSİM’den zararını karşılayabiliyorlar. Mildiyö ile ilgili konuyu bilmiyorum ama hastalık olduğu için zannetmiyorum. Ürün olmadığında fiyatlara da yansıma olacak tabii. Pandemi sürecinde ithalat yapılma şansını bilemiyoruz. Domates fiyatları da yükselir. Salça fiyatlarına da büyük bir olasılıkla yansır” diye konuştu.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNE BAĞLANABİLİR Mİ?
Üreticilerin ‘Hastalık 23 yıldır var’ dediğini söyleyen Yaslıoğlu, farklı mildiyö türünün olduğunu söyleyenlerin de olduğunu kaydetti. Bununla ilgili numune alınması gerektiğini ifade eden Yaslıoğlu, araştırma yapılmasının önemini vurguladı. Yaşanan yağışlarla ilgili değerlendirmede de bulunan Yaslıoğlu, “İklim değişikliğine doğrudan bağlanabilir mi? Bilemiyorum. Ama bu sene olağanüstü bir şey yaşadık. Havalar geç ısındı. Geç ekim yapanlar biraz daha kurtardı. 15 Mayıs sonrası fide dikenler şanslı oldu. İklim etkisini görmek için uzun vadede bakmak gerekiyor ama düşündürmüyor da değil. Niye böyle oldu? Daha önce olmayan bir durum bugün gerçekleşti” şeklinde konuştu.
MAHSULLER YETERLİ ISIYI ALAMADI
KARACABEY Ziraat Odası Başkanı Erhan Erdem, Türkiye’de yaklaşık 11 milyon ton domates üretildiğini belirterek, “Türkiye’de ortalama 2,5 milyon ton salçalık domates ekiliyor. Üretilen salçalık domatesin yüzde 40’ı Mustafakemalpaşa ve Karacabey’de üretiliyor.
Mustafakemalpaşa’da bizim 4’te birimizi ekiyor. Manyas’ı da bölgeye dahil ettiğimizde bu havzada yaklaşık 100 bin dekar ürün elde ediliyor. Özellikle mayıs - haziran ayında 60 gün havalar yağmurlu ve kapalı şekilde gitti. Mahsuller yeterli güneşi alamadı. Tabii yeterli ısıyı alamayınca, hastalıklar belirdi” diye konuştu.
HASTALIK VURDU
Önce virüs, ardından mildiyö hastalığı belirtilerinin başladığını anlatan Erdem, “Özellikle rutubetli havalarla alakalı durumlar yaşadık. Yağmurlardan sonra çiğ düştü. Mildiyö hastalığı başladı. Etkili ve hızlı hastalık yayıldı. Geniş çaplı mücadele başladı. Mildiyöden etkilenen tarlalarımız var. ‘Bundan ne kadar etkilendiniz?’ derseniz, 100 bin dekar arazide keşfedemiyorum ama yüzde 60-70’ine bu hastalık girdi” dedi.
YAKINDA GÖRECEĞİZ
Mildiyö ile özverili bir mücadele verdiklerini belirten Erdem, “Şu an için başarılı gidiyoruz. Yüzde 70’te ne kadar başarılı olduğumuzu önümüzdeki zaman gösterecek. Bölgede geçen yıllara oranla salçalık domateste, sebzede rekoltede düşüş bekliyoruz. İlaçlamada elde edeceğimiz başarı, fiyatların nasıl olacağına gösterecek” ifade etti.