Canlı Yayın
ABD Kongresi her iki kanatta da ara seçime gitti bu hafta. Alt Kanat Temsilciler Meclisi 435 üyeli. Tamamı yenilendi bu kanadın. Cumhuriyetçiler zaten çoğunluktaydı. Yine tablo değişmedi. Sonucu merakla beklenen üst kanattaki yani Senato'daki seçimdi. Çünkü orada Demokratlar çoğunluktaydı. Temsilciler Meclisi, Obama'nın önüne ne zaman taş koymaya kalksa, Senato imdada yetişiyordu. Ama bu da gitti. Demokratlar, Senato'daki hâkimiyetlerini de kaybetti. Artık Kongre'nin tek hâkimi Cumhuriyetçiler.
ABD Cumhuriyetçileri tutucu
Bizde başka bir algı var. Cumhuriyetçi dendiğinde belki bizdeki parti isimlerinden çağrışımla modern bir algı oluşuyor. Ama ABD'de durum farklı... Cumhuriyetçiler daha 'tutucu' olanlar. Her türlü lobiyle, İsrail olsun, Ermeni olsun, silah olsun... Hepsiyle yakın ilişkideler. Kürtaja ve eşcinselliğe karşı, dini ilişkileri daha kuvvetli olan kesim onlar. Demokratlar ise daha özgürlükçü ve eşitlikçi politikalardan yana olan taraf. Partilerle ilgili kısa bir girişten sonra, gelelim akıllardaki soruya. Yeni dönemde ne olacak?
Eski ABD'de bütçe tartışmaları Kongre'yi kilitliyordu
Kongre'nin en büyük karar yetkisi bütçe. Yani para hesabı... Ebola ile mücadeleden, Suriyeli muhaliflere yapılan yardıma bütçeyle ilgili her kalem harcama için Obama Kongre'nin onayına muhtaç. Bu alanı şimdi kısıtlanacak. Hatırlarsınız. Bundan tam bir yıl önce Kongre'de yine bütçeyle ilgili sert tartışmalar olmuş, anlaşma sağlanamayınca ABD hükümeti kepenk indirmişti. Demokratlar herkese zorunlu sağlık sigortası getiren sağlık reformu, 'Obamacare'i savunuyor, Cumhuriyetçiler sosyalistleşti diye Obama'nın Şirin Baba şapkalı karikatürlerini paylaşıyordu her yerde. Bu anlaşmazlık Kongre'nin iki kanadı arasında adeta inatlaşma noktasına gelince, olan olmuş hükümetin tüm harcamaları durmuştu. Memurların maaş ödemeleri yapılamamış, müzeler, vergi daireleri, vize işlemleri her şey kapatılmıştı. Her ne kadar şimdilik işbirliği mesajı verseler de Obama ve Kongre arasında yine benzer restleşmeler gündeme gelebilir.
Kongre savaş ilan etme yetkisine sahip
Kongre'nin bir diğer görevi ise milli savunma. Yani gerekirse savaş ilan edebiliyor. Fakat bu en çok tartışılan yetki... Çünkü araştırmalara göre tarihte ABD Başkanlarının Kongre onayı istemeden savaş ilan ettikleri durumların sayısı yüzü geçiyor. Şuanda da var aynı tartışmalar. Geçen yıl kimyasal silah varlığı nedeniyle Suriye'ye askeri müdahale gündeme geldiğinde Obama Kongre'den onay isteyeceğini söylemişti. IŞİD'e karşı hava operasyonu için ise Kongre'ye "izninize ihtiyacım yok" mesajı vermiş, fakat anayasayı ihlal ettiğine dair sert tartışmalara neden olmuştu. Cumhuriyetçiler en başından beri IŞİD'e karşı hava operasyonlarının yeterli olmayacağını, ABD'nin tüm dünyaya ve IŞİD'e gücünü göstermesi için askerlerin de bölgeye gitmesi gerektiğini savunuyor. Obama dün yaptığı konuşmada Cumhuriyetçilerin gönlünü biraz olsun aldı. IŞİD'e karşı askeri güç kullanmak için Kongre'den yeni yetki talep edeceğini açıkladı.
Peki Yeni Türkiye ile ilişkiler nasıl olacak?
Öyle ya da böyle bir güç dengesi vardı Kongre'de bugüne kadar. Artık o da yok oldu. Cumhuriyetçiler, Demokratlarla kıyaslandığında İsrail'e daha yakın. İsrail'in hava savunma sistemi Demir Kubbe'nin milyonlarca dolarlık masrafları hem de Gazze Operasyonu sürerken, bir önceki Kongre'den rahatlıkla geçmişti. Bu anlamda yeni dönemde İsrail'in eli daha da güçlenecek. 1915 olaylarının 100'üncü yıldönümü olan 2015 yılı da Türkiye için kritik. Senato'da Ermeni lobisinin en güçlü destekçilerinden Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Robert Menendez koltuğunu kaybetti. Bu bizim için olumlu bir işaret. "Soykırım" denecek mi denmeyecek mi, yeni tasarı Senato gündemine gelecek mi derken tasarıları gündeme taşıyan komite başkanları olduğu için bu koltuk kaybı kritik önem taşıyabilir.
Suriye konusunda Ankara ile tezler ortak
Yeni Türkiye ve Yeni ABD'nin herhalde üzerinde en iyi anlaşacağı mevzuu ise Suriye... Cumhuriyetçilerin Suriye konusundaki tutumu Türk hükümetine daha yakın. ABD'nin Orta Doğu'daki askeri varlığının güçlenmesi gerektiğine inanıyorlar. Yani Obama Amerikan askerlerinin postallarının bir kez daha Orta Doğu'da yere değmeyeceğini söylese de, Cumhuriyetçiler Suriye lideri Esad'ı devirecek askeri bir operasyona daha yakınlar. Bu konuda Ankara ile örtüşen politikaların gelmesi muhtemel.
ABD Kongresi her iki kanatta da ara seçime gitti bu hafta. Alt Kanat Temsilciler Meclisi 435 üyeli. Tamamı yenilendi bu kanadın. Cumhuriyetçiler zaten çoğunluktaydı. Yine tablo değişmedi. Sonucu merakla beklenen üst kanattaki yani Senato'daki seçimdi. Çünkü orada Demokratlar çoğunluktaydı. Temsilciler Meclisi, Obama'nın önüne ne zaman taş koymaya kalksa, Senato imdada yetişiyordu. Ama bu da gitti. Demokratlar, Senato'daki hâkimiyetlerini de kaybetti. Artık Kongre'nin tek hâkimi Cumhuriyetçiler.
ABD Cumhuriyetçileri tutucu
Bizde başka bir algı var. Cumhuriyetçi dendiğinde belki bizdeki parti isimlerinden çağrışımla modern bir algı oluşuyor. Ama ABD'de durum farklı... Cumhuriyetçiler daha 'tutucu' olanlar. Her türlü lobiyle, İsrail olsun, Ermeni olsun, silah olsun... Hepsiyle yakın ilişkideler. Kürtaja ve eşcinselliğe karşı, dini ilişkileri daha kuvvetli olan kesim onlar. Demokratlar ise daha özgürlükçü ve eşitlikçi politikalardan yana olan taraf. Partilerle ilgili kısa bir girişten sonra, gelelim akıllardaki soruya. Yeni dönemde ne olacak?
Eski ABD'de bütçe tartışmaları Kongre'yi kilitliyordu
Kongre'nin en büyük karar yetkisi bütçe. Yani para hesabı... Ebola ile mücadeleden, Suriyeli muhaliflere yapılan yardıma bütçeyle ilgili her kalem harcama için Obama Kongre'nin onayına muhtaç. Bu alanı şimdi kısıtlanacak. Hatırlarsınız. Bundan tam bir yıl önce Kongre'de yine bütçeyle ilgili sert tartışmalar olmuş, anlaşma sağlanamayınca ABD hükümeti kepenk indirmişti. Demokratlar herkese zorunlu sağlık sigortası getiren sağlık reformu, 'Obamacare'i savunuyor, Cumhuriyetçiler sosyalistleşti diye Obama'nın Şirin Baba şapkalı karikatürlerini paylaşıyordu her yerde. Bu anlaşmazlık Kongre'nin iki kanadı arasında adeta inatlaşma noktasına gelince, olan olmuş hükümetin tüm harcamaları durmuştu. Memurların maaş ödemeleri yapılamamış, müzeler, vergi daireleri, vize işlemleri her şey kapatılmıştı. Her ne kadar şimdilik işbirliği mesajı verseler de Obama ve Kongre arasında yine benzer restleşmeler gündeme gelebilir.
Kongre savaş ilan etme yetkisine sahip
Kongre'nin bir diğer görevi ise milli savunma. Yani gerekirse savaş ilan edebiliyor. Fakat bu en çok tartışılan yetki... Çünkü araştırmalara göre tarihte ABD Başkanlarının Kongre onayı istemeden savaş ilan ettikleri durumların sayısı yüzü geçiyor. Şuanda da var aynı tartışmalar. Geçen yıl kimyasal silah varlığı nedeniyle Suriye'ye askeri müdahale gündeme geldiğinde Obama Kongre'den onay isteyeceğini söylemişti. IŞİD'e karşı hava operasyonu için ise Kongre'ye "izninize ihtiyacım yok" mesajı vermiş, fakat anayasayı ihlal ettiğine dair sert tartışmalara neden olmuştu. Cumhuriyetçiler en başından beri IŞİD'e karşı hava operasyonlarının yeterli olmayacağını, ABD'nin tüm dünyaya ve IŞİD'e gücünü göstermesi için askerlerin de bölgeye gitmesi gerektiğini savunuyor. Obama dün yaptığı konuşmada Cumhuriyetçilerin gönlünü biraz olsun aldı. IŞİD'e karşı askeri güç kullanmak için Kongre'den yeni yetki talep edeceğini açıkladı.
Peki Yeni Türkiye ile ilişkiler nasıl olacak?
Öyle ya da böyle bir güç dengesi vardı Kongre'de bugüne kadar. Artık o da yok oldu. Cumhuriyetçiler, Demokratlarla kıyaslandığında İsrail'e daha yakın. İsrail'in hava savunma sistemi Demir Kubbe'nin milyonlarca dolarlık masrafları hem de Gazze Operasyonu sürerken, bir önceki Kongre'den rahatlıkla geçmişti. Bu anlamda yeni dönemde İsrail'in eli daha da güçlenecek. 1915 olaylarının 100'üncü yıldönümü olan 2015 yılı da Türkiye için kritik. Senato'da Ermeni lobisinin en güçlü destekçilerinden Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Robert Menendez koltuğunu kaybetti. Bu bizim için olumlu bir işaret. "Soykırım" denecek mi denmeyecek mi, yeni tasarı Senato gündemine gelecek mi derken tasarıları gündeme taşıyan komite başkanları olduğu için bu koltuk kaybı kritik önem taşıyabilir.
Suriye konusunda Ankara ile tezler ortak
Yeni Türkiye ve Yeni ABD'nin herhalde üzerinde en iyi anlaşacağı mevzuu ise Suriye... Cumhuriyetçilerin Suriye konusundaki tutumu Türk hükümetine daha yakın. ABD'nin Orta Doğu'daki askeri varlığının güçlenmesi gerektiğine inanıyorlar. Yani Obama Amerikan askerlerinin postallarının bir kez daha Orta Doğu'da yere değmeyeceğini söylese de, Cumhuriyetçiler Suriye lideri Esad'ı devirecek askeri bir operasyona daha yakınlar. Bu konuda Ankara ile örtüşen politikaların gelmesi muhtemel.
SON DAKİKA
