Canlı Yayın
Esra Öz
Defalarca İntihara teşebbüs ettiği bilinen Mike Webster öldüğünde 50 yaşındaydı ve Amerikan futbolunun yıldız oyuncularındandı. Emekli olup sporu bıraktığında ise hayatı değişmeye başladı. Mike uzun süre, unutkanlık, stres, depresyon, şiddete yatkınlık şikayetleri nedeniyle birçok tetkik yaptırdı. BT veya MR gibi rutin beyin görüntüleme testlerinde de bir sorun görülmedi. Beyninin, Alzheimer benzeri küçülmediği ve boz maddede azalma olmadığı söylendi. Ama bu son derece ağır semptomalar neden belirmişti?
Tıp dünyası, Mike Webster’ın beynini Pittsburgh Üniversitesi’nde çalışan adli patolog ve nöropatoloji uzmanı olan Dr. Bennet Omalu tarafından incelendiği sıralarda, esrarengiz bir hastalığın keşfinden habersizdi. Yapılan otopsi sonucunda Mike Webster, “Kronik Travmatik Ensefalopati (CTE)” teşhisi konan ilk NFL oyuncusu oldu. Birden fazla kafa travması geçiren Webster, Amerikan futbolu oynadığı süre boyunca kafasına onlarca darbe almıştı. Bu çalışma Amerikan Sinir Cerrahisi Dergisinde (Journal of Neurosurgery) "Ulusal Futbol Ligi Oyuncusunda Kronik Travmatik Ensefalopati" başlığıyla yayınlandı. Bu ilginç hikâye geçen sene Will Smith’in başrolünde oynadığı oldukça geniş yankı uyandıran Concussion (Beyin Sarsıntısı, Doğruyu Söyle) filmine de konu oldu.
Dr. Omalu, Mike Webster’ın beyninde aşırı derecede tau proteini biriktiğini gözlemledi. Şu anda artık biliniyor ki beyindeki tau proteinlerinin darbe ile beraber kümülatif olarak bozulması sonucunda nörolojik ve psikolojik semptomlar açığa çıkıyor. Tau proteini beynin içeriden dışarıya doğru sıkışmasına neden oluyor ve tıpkı mutfak borularının içine çimento dökmek gibi bir durum oluşturuyor. Tau proteini sertleştikçe beyni boğarak, kendini tanımaz hale getiriyor.
Ulusal futbol ligine savaş açan Dr. Omalu çalışmasının yayınlanmasından sonra çok zorlu günler yaşadı. Bu süreçte de Dr. Omalu’nun keşfinin yanlış olduğu ve bu bulunan yeni hastalık türünün beyin sarsıntısıyla ilgisinin olmadığı NFL tarafından desteklenen çalışmalarla çürütülmek istendi. Dr. Omalu, bu durumdan vazgeçmeyerek, intihar eden diğer futbolcuların da otopsisini yaptı ve gerekli testlerle tezinin doğru olduğunu ispatladı. Dr. Omalu, yaptığı araştırmalarda Mike Webster, Terry Long, Andre Waters, Justin Strzelczyk ve Tom McHale'nin de içinde bulunduğu emekli Amerikan Futbolu oyuncularının beyinlerinde CTE’yi gözlemledi. Bu oyuncular, intihar etmeden önce CTE ile tutarlı olarak demans ya da alışılmadık saldırganlık davranışları gibi muhtemel CTE semptomları yaşadıkları daha sonraları kamuoyu ile paylaşıldı. Günümüzde yüzlerce Amerikan futbolu oyuncusu beyin travmasına bağlı CTE hastalığının pençesinde bulunmaktadır ve intihar teşebbüsü ölümle sonuçlanan 40’ın üzerinde Amerikan Futbol Ligi oyuncusu olduğu biliniyor.
Bu intihar vakalarının en sonuncusu, bu sene içerisinde vuku bulan Amerikan futbolu oyuncusu Aaron Hernandez olayı idi. Aaron Hernandez işlenen bir cinayetin şüphelisi olarak tutuklanarak cezaevindeydi ve üzerindeki suçlardan kısmen beraat ettiğinin ertesi gününde, 2017 Nisan ayında, Massachusetts merkez cezaevinde 27 yaşında intihar etti. Hernandez’in biyopsisinde ağır derecede dejeneratif beyin hastalığı CTE olduğu tespit edilirken, beyninin 60 yaşındaki bir kişinin beynine benzediği açıklandı.
CTE, atletlerde, askeri gazilerde ve tekrarlayan beyin travması öyküsü bulunan, intihar ve diğer cezai ve şiddet davranışlarına neden olabilen ileri düzey dejeneratif bir beyin hastalığıdır.
Hasar nedeni bulundu tedavi müjdesi geldi
Bu süreçte bilim dünyası da boş durmadı ve 1996’da Boston Üniversite’sinde nöropatoloji uzmanları Dr. Ken Mckee ve Dr. Robert Stern tarafında şu anda 270’e yakın sporcunun beyninin bulunduğu CTE beyin bankası kuruldu.
Son dönemde bu esrarengiz hastalıkla ilgili tıp dünyasında çok önemli gelişmeler yaşanıyor. Örneğin bu sene içerisinde CTE’in intihar vakalarından önce tetkikini sağlayabilecek çok önemli bir protein Dr. Ken McKee önderliğinde ABD’de Boston Üniversitesi CTE beyin araştırma grubu tarafından keşfedildi. Diğer taraftan Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesinden Dr. Önder Albayram ve Dr. Kun Ping Lu önderliğinde yapılan çalışma ise oldukça heyecan uyandırdı. Nature Communications son sayısında yayınlanan bu çalışmada, Travmatik Beyin Hasarında (TBI) ve Kronik Travmatik Ensefalopati (CTE) arasındaki eksik bağlantı olabilecek en erken protein dejenerasyonu keşfedildi.
Bu protein salgın hastalık gibi yayılıyor
Bu son çalışmayı ilginç kılan önemli detaylardan birisi, İngiltere’nin Edinburgh Üniversitesi’ndeki dünyanın en büyük beyin bankalarından biri niteliğindeki bankadan temin edilen, ağır araç kazalarında travma teşhisi konduktan 1 saat, 1 hafta, 2 ay, 5 sene sonra gibi farklı sürelerde ölen insanların beyin parçalarına ulaşılmasıydı. Bu çalışmaya göre, travma sonucu oluşan bu protein bozulmasının ilk safhası ölümden bir saat sonra beyinde lokalize olarak bulunuyor ve salgın bir hastalık gibi bir nörondan diğerine sıçrama yaparak sonunda tüm beyni kaplıyor. Bu keşif hastalığın erken teşhisine ve dolayısıyla erken müdahalesine olanak sağlamanın yanı sıra, TBI ve CTE arasında henüz bulunamamış olan etkileşime de ışık tutabilir. Bu çalışmadaki bir diğer ilginç nokta ise, Dr. Albayram önderliğindeki grubun bu bozulan proteini sessizleştirici bir anti-protein de geliştirmiş olmalarıydı, deney hayvanlarında oldukça umut verici sonuçlara ulaştılar. Anti-protein (antikor tedavisi), hedef proteine bağlanma kapasitesi yüksek olan antikorların o proteinin biyokimyasal ve fizyolojik etkinliğini bozması ile gerçekleşmektedir. Antikor tedavisi günümüzde özellikle kanser tedavisinde oldukça büyük yer tutmaktadır.
Yapılan bu çalışma sonucunda geliştirilen antikor tedavisi sayesinde, bozulan proteinlerin hasar görmüş beyinden uzaklaştırılması mümkün olabilecek. Dr. Albayram’a göre bu çalışma; “Bu yeni yöntem ile birlikte, Alzheimer hastalığının da önemli patolojik bulgularından birisi olan, bozulmuş tau protein gruplarının sinir hücrelerinde birikmesi engellenebilecek. Buda tabii ki hastalığın patolojik seyrini değiştirecek. Ayrıca keşfedilen bu yeni protein bozulması tau proteini ile ilişkili olan Alzheimer’dan, beyin travmasına kadar birçok nörolojik hastalığın arasındaki bağlantıları aydınlatacak gibi duruyor.”
Ayrıca yine bu çalışma tıp dünyasını oldukça meşgul eden, travma sonrası beyinde tau proteinin bozulmasının en erken safhalarda başladığını da ispatlamış oldu.
Defalarca İntihara teşebbüs ettiği bilinen Mike Webster öldüğünde 50 yaşındaydı ve Amerikan futbolunun yıldız oyuncularındandı. Emekli olup sporu bıraktığında ise hayatı değişmeye başladı. Mike uzun süre, unutkanlık, stres, depresyon, şiddete yatkınlık şikayetleri nedeniyle birçok tetkik yaptırdı. BT veya MR gibi rutin beyin görüntüleme testlerinde de bir sorun görülmedi. Beyninin, Alzheimer benzeri küçülmediği ve boz maddede azalma olmadığı söylendi. Ama bu son derece ağır semptomalar neden belirmişti?
Tıp dünyası, Mike Webster’ın beynini Pittsburgh Üniversitesi’nde çalışan adli patolog ve nöropatoloji uzmanı olan Dr. Bennet Omalu tarafından incelendiği sıralarda, esrarengiz bir hastalığın keşfinden habersizdi. Yapılan otopsi sonucunda Mike Webster, “Kronik Travmatik Ensefalopati (CTE)” teşhisi konan ilk NFL oyuncusu oldu. Birden fazla kafa travması geçiren Webster, Amerikan futbolu oynadığı süre boyunca kafasına onlarca darbe almıştı. Bu çalışma Amerikan Sinir Cerrahisi Dergisinde (Journal of Neurosurgery) "Ulusal Futbol Ligi Oyuncusunda Kronik Travmatik Ensefalopati" başlığıyla yayınlandı. Bu ilginç hikâye geçen sene Will Smith’in başrolünde oynadığı oldukça geniş yankı uyandıran Concussion (Beyin Sarsıntısı, Doğruyu Söyle) filmine de konu oldu.
Dr. Omalu, Mike Webster’ın beyninde aşırı derecede tau proteini biriktiğini gözlemledi. Şu anda artık biliniyor ki beyindeki tau proteinlerinin darbe ile beraber kümülatif olarak bozulması sonucunda nörolojik ve psikolojik semptomlar açığa çıkıyor. Tau proteini beynin içeriden dışarıya doğru sıkışmasına neden oluyor ve tıpkı mutfak borularının içine çimento dökmek gibi bir durum oluşturuyor. Tau proteini sertleştikçe beyni boğarak, kendini tanımaz hale getiriyor.
Ulusal futbol ligine savaş açan Dr. Omalu çalışmasının yayınlanmasından sonra çok zorlu günler yaşadı. Bu süreçte de Dr. Omalu’nun keşfinin yanlış olduğu ve bu bulunan yeni hastalık türünün beyin sarsıntısıyla ilgisinin olmadığı NFL tarafından desteklenen çalışmalarla çürütülmek istendi. Dr. Omalu, bu durumdan vazgeçmeyerek, intihar eden diğer futbolcuların da otopsisini yaptı ve gerekli testlerle tezinin doğru olduğunu ispatladı. Dr. Omalu, yaptığı araştırmalarda Mike Webster, Terry Long, Andre Waters, Justin Strzelczyk ve Tom McHale'nin de içinde bulunduğu emekli Amerikan Futbolu oyuncularının beyinlerinde CTE’yi gözlemledi. Bu oyuncular, intihar etmeden önce CTE ile tutarlı olarak demans ya da alışılmadık saldırganlık davranışları gibi muhtemel CTE semptomları yaşadıkları daha sonraları kamuoyu ile paylaşıldı. Günümüzde yüzlerce Amerikan futbolu oyuncusu beyin travmasına bağlı CTE hastalığının pençesinde bulunmaktadır ve intihar teşebbüsü ölümle sonuçlanan 40’ın üzerinde Amerikan Futbol Ligi oyuncusu olduğu biliniyor.
Bu intihar vakalarının en sonuncusu, bu sene içerisinde vuku bulan Amerikan futbolu oyuncusu Aaron Hernandez olayı idi. Aaron Hernandez işlenen bir cinayetin şüphelisi olarak tutuklanarak cezaevindeydi ve üzerindeki suçlardan kısmen beraat ettiğinin ertesi gününde, 2017 Nisan ayında, Massachusetts merkez cezaevinde 27 yaşında intihar etti. Hernandez’in biyopsisinde ağır derecede dejeneratif beyin hastalığı CTE olduğu tespit edilirken, beyninin 60 yaşındaki bir kişinin beynine benzediği açıklandı.
CTE, atletlerde, askeri gazilerde ve tekrarlayan beyin travması öyküsü bulunan, intihar ve diğer cezai ve şiddet davranışlarına neden olabilen ileri düzey dejeneratif bir beyin hastalığıdır.
Hasar nedeni bulundu tedavi müjdesi geldi
Bu süreçte bilim dünyası da boş durmadı ve 1996’da Boston Üniversite’sinde nöropatoloji uzmanları Dr. Ken Mckee ve Dr. Robert Stern tarafında şu anda 270’e yakın sporcunun beyninin bulunduğu CTE beyin bankası kuruldu.
Son dönemde bu esrarengiz hastalıkla ilgili tıp dünyasında çok önemli gelişmeler yaşanıyor. Örneğin bu sene içerisinde CTE’in intihar vakalarından önce tetkikini sağlayabilecek çok önemli bir protein Dr. Ken McKee önderliğinde ABD’de Boston Üniversitesi CTE beyin araştırma grubu tarafından keşfedildi. Diğer taraftan Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesinden Dr. Önder Albayram ve Dr. Kun Ping Lu önderliğinde yapılan çalışma ise oldukça heyecan uyandırdı. Nature Communications son sayısında yayınlanan bu çalışmada, Travmatik Beyin Hasarında (TBI) ve Kronik Travmatik Ensefalopati (CTE) arasındaki eksik bağlantı olabilecek en erken protein dejenerasyonu keşfedildi.
Bu protein salgın hastalık gibi yayılıyor
Bu son çalışmayı ilginç kılan önemli detaylardan birisi, İngiltere’nin Edinburgh Üniversitesi’ndeki dünyanın en büyük beyin bankalarından biri niteliğindeki bankadan temin edilen, ağır araç kazalarında travma teşhisi konduktan 1 saat, 1 hafta, 2 ay, 5 sene sonra gibi farklı sürelerde ölen insanların beyin parçalarına ulaşılmasıydı. Bu çalışmaya göre, travma sonucu oluşan bu protein bozulmasının ilk safhası ölümden bir saat sonra beyinde lokalize olarak bulunuyor ve salgın bir hastalık gibi bir nörondan diğerine sıçrama yaparak sonunda tüm beyni kaplıyor. Bu keşif hastalığın erken teşhisine ve dolayısıyla erken müdahalesine olanak sağlamanın yanı sıra, TBI ve CTE arasında henüz bulunamamış olan etkileşime de ışık tutabilir. Bu çalışmadaki bir diğer ilginç nokta ise, Dr. Albayram önderliğindeki grubun bu bozulan proteini sessizleştirici bir anti-protein de geliştirmiş olmalarıydı, deney hayvanlarında oldukça umut verici sonuçlara ulaştılar. Anti-protein (antikor tedavisi), hedef proteine bağlanma kapasitesi yüksek olan antikorların o proteinin biyokimyasal ve fizyolojik etkinliğini bozması ile gerçekleşmektedir. Antikor tedavisi günümüzde özellikle kanser tedavisinde oldukça büyük yer tutmaktadır.
Yapılan bu çalışma sonucunda geliştirilen antikor tedavisi sayesinde, bozulan proteinlerin hasar görmüş beyinden uzaklaştırılması mümkün olabilecek. Dr. Albayram’a göre bu çalışma; “Bu yeni yöntem ile birlikte, Alzheimer hastalığının da önemli patolojik bulgularından birisi olan, bozulmuş tau protein gruplarının sinir hücrelerinde birikmesi engellenebilecek. Buda tabii ki hastalığın patolojik seyrini değiştirecek. Ayrıca keşfedilen bu yeni protein bozulması tau proteini ile ilişkili olan Alzheimer’dan, beyin travmasına kadar birçok nörolojik hastalığın arasındaki bağlantıları aydınlatacak gibi duruyor.”
Ayrıca yine bu çalışma tıp dünyasını oldukça meşgul eden, travma sonrası beyinde tau proteinin bozulmasının en erken safhalarda başladığını da ispatlamış oldu.
SON DAKİKA
