hourSON DAKİKA
left-arrowright-arrow
weather
İstanbul
down-arrowup-arrow
    Fem Bozdağ Fem Bozdağ

    Sanatın statüsü ve gölge kuramı

    03.05.2021 Pazartesi | 11:08Son Güncelleme:

    20. yüzyılda sanat türleri arasında yüksek ve alçak sanat ayrımı yapılıyordu. Opera, bale, şiir, tiyatro, resim ve heykel yüksek sanat kategorisinde iken televizyon, sinema, halk tiyatrosu ve halk müziği ise alçak sanat olarak gösteriliyordu. Yüksek sanat büyük ölçüde bilgi ve eğitimle ilgilidir, alçak sanat ise doğaçlama yapılabilecek kadar özgür alanlara sahiptir. Popüler ve kitlesel sanatların, yüksek sanatın aksine bireyin üzerinde negatif etkileri olduğu varsayılır. Yüksek ve alçak sanat ayrımı 1950’lerde ortadan kalkar fakat 1950’lerden sonra bile yüksek ve alçak sanat üzerine tartışmalar devam eder.

    Haberin Devamıadv-arrow
    Haberin Devamıadv-arrow

    ‘’Is Art Good For Us?’’ kitabının yazarı olan Joli Jensen’a göre yüksek sanat tonik, popüler sanat ve medya ise zehirdir (toxic). Jensen, medyanın kötü etkilerine karşı yüksek sanatın tüketilmesi gerektiğini savunur. 2005 yılında ise Steven Johnson tarafından yayınlanan ‘’Everything is Bad Good For You’’ isimli kitapta yazar, televizyon, diziler ve bilgisayar oyunları gibi popüler kültür araçlarından olumlu yönde bahseder. Jensen’ın aksine Johnson, popüler ve kitlesel sanatın besleyici olduğunu öne sürer.

    Birçok farklı kültürü bir araya getirebilecek gücü olan popüler sanat ve medyanın geniş skalası içerisinde herkesin ilgi alanına yönelik bir kategori bulunabilir. Johnson'a göre insanlar popüler sanata yöneldikçe daha talepkar hale gelirler. Hızlı tüketilebilen sanatın amaçlarından biri de kişileri daha talepkar hale getirerek daha fazla tüketime teşvik etme olarak da yorumlanabilir.

    Platon ‘’Devlet’’ adlı yapısında sanatın negatif etkilerini vurgular. ‘’Sanat gerçekliğin hatalı bir taklididir.’’ ‘’Sanat ahlak dışı ve tehlikeli davranışlara teşvik eder.’’ ve ‘’Sanat, insanları mutsuz eder’’ gibi cümleler, Platon’un sanat hakkındaki argümanları arasında yer alır.

    Platon, ’’Gölge’’ Kuramı’’nda da sanat hakkındaki düşüncelerinden bahseder. Gölge Kuramı içerisindeki ‘’Formlar Dünyası’’, ideal dünyanın referansıdır. Yani dünya bir ‘’üst’’ gerçekliğin göstergesidir. Bu kuram, Platon’un Mağara Alegorisi olarak da bilinir. Sanat ise bu gerçekliğin gölgesinden başka bir şey değildir. Platon’a göre sanat, insanların mağara içerisindeki yansımalara (bildiğimiz, bildiğimizi düşündüklerimiz) odaklanmasına sebep olur ve asıl üzerine düşünülmesi gereken mağara dışındakilerden (idealar dünyası) uzaklaştırır. Özetleyecek olursak Platon’a göre sanat, hali hazırda taklitten ibaret olan dünyanın taklididir.