Canlı Yayın
Prof. Dr. Murat Ferman
Manşet enflasyonun; piyasa beklentisi olan 2,61 düzeyinin altında kalarak aylık bazda son onaltı ayın en düşük düzeyine indiği; arz enflasyonu cephesini temsil eden ÜFE (Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi) oranı bakımından yaşanan 0,24’ lük azalış ile üç yıl sonra ilk kez gerileme yaşandığı anlaşılıyor. Üretici fiyatlarının, matematiksel planda üçlü hanelerden kurtulması; gerilemiş olması olumlu bir gelişmedir ve 2020 Mayıs ayından bu yana ilk kez yıllık bir düşüşe işaret etmektedir.
Endeks matematiğinin doğal bir bileşeni olarak Baz Etkisi’ nin Aralık için hesaplanan aşağıya çekici- düşürücü stok değeri % 14’ e ulaşmaz iken, bu etki’nin % 50 fazlası ile gerçekleşmiş; 20 puana ulaşmış bulunmasından hareketle, alt kırımlara bakmakta fayda vardır:
Temel ürünler’deki -7; enerji’de -3,5 ve hizmetler’ deki -2,5 puanlık ortalama hareketin yanısıra, gıda grubunda -6 puanı aşan düşüşler üzerinden hesaplanma yapılmıştır. TÜİK’ in bu yaklaşımında, başta gıda kalemi olmak üzere, kira ve otomobil kalemlerinde, diğer kurumsal hesaplamalara göre (mesela, İ.T.O. gıda +3,5 üzeri; Türk-İş mutfak ise +4,5 çıkmış) önemli farklılık sergilenmektedir. Nitekim, İ.T.O. ve Türk-İş gıda yıllık manşeti 97 civarında iken, TÜİK toplam rakamı; 77’ nin altında kalmıştır. Ayrıca, gene gıda kaleminde senelik ÜFE-Gıda 105 puanı aşarken (üretici firmalar bu oranda zam yaparken), market-raf fiyatlarının 77’ nin altında gerçekleştiği gibi tartışmalı bir tablo ortaya çıkmaktadır.
TÜİK hesaplamalarına göre gıda enflasyonu’ nun Aralık ayında 25 puanlık düşüş kaydettiği belirtilmektedir. Ayrıca, münhasıran kira endeks hesaplamalarında, geçerli piyasa fiyatlarını yansıtmayan düzeyler ile ilgili eleştiriler gene gündemde kalmaktadır. Başta aktif memur ve emekli maaşları ile birçok tediyenin belirlenmesinde yasal dayanak alınması bakımından tüm bu TÜİK hesaplamaları önem taşımakta; doğal olarak, farklı değerlendirmelere konu edilebilmektedir.
Aralık ayında, ölçüm için kullanılan 144 Temel Başlık arasında sadece 24 tanesindeki düşüşe karşın tam 111 adedinde artış gerçekleşmiştir. Ekonomi aktörlerinin; iş dünyasının “fiyat arttırma konusunda ellerini korkak alıştırmama kararlılığı” nın henüz kırılamadığı anlaşılmaktadır!
Zenginleştirici bir yaklaşımla, bundan sonraki enflasyon seyrini işaret bakımından en önemli gösterge olan Çekirdek Enflasyon endekslerine de bakmakta fayda vardır. B ve C klasmanı çekirdek enflasyon rakamlarında görülen gerilemeye karşın, sırasıyla 1,54 ve 1,94 düzeyleri ile, her ikisi de, aylık 1,18’ lik TÜFE manşet rakamının üzerinde kalmaktadır. Bu durum, önümüzdeki dört ayda geçerli olacak baz etkisine karşın enflasyonda “katılık olgusu” nun ortaya çıkacağına/devam edebileceğine işaret etmektedir. “Katılık ile kaim/yapışkan yüksek enflasyon”, bilindiği üzere özellikli bir durumu temsil eder ve mücadele strateji ile uygulamaları bakımından da buna göre vaziyet edilmesi gerekir!
Mayıs ayı dahil olmak üzere aşağıya çekici-düşürücü aritmetiği devrede kalacak Baz Etkisi temelinde ortaya çıkan “görece düzelme iklimi”, yapısal ve kalıcı tedbirler ile değerlendirilmeli; boşa geçirilme riskine karşı tedbirli olunmalıdır. Özetle, seçim öncesi ekonominin “sıkılaştırma dostu olmayan” atmosferine rağmen enflasyon karşıtı politika ve duruşlardan taviz verilmemelidir. Enflasyon ile mücadele kulvarının, uzun vadeli ve zahmetli bir seyahat ile aşılabileceği ve zorluklara katlanma söz konusu olduğunda, yolcuların tamamına iş düştüğü unutulmamalıdır.
Manşet enflasyonun; piyasa beklentisi olan 2,61 düzeyinin altında kalarak aylık bazda son onaltı ayın en düşük düzeyine indiği; arz enflasyonu cephesini temsil eden ÜFE (Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi) oranı bakımından yaşanan 0,24’ lük azalış ile üç yıl sonra ilk kez gerileme yaşandığı anlaşılıyor. Üretici fiyatlarının, matematiksel planda üçlü hanelerden kurtulması; gerilemiş olması olumlu bir gelişmedir ve 2020 Mayıs ayından bu yana ilk kez yıllık bir düşüşe işaret etmektedir.
Endeks matematiğinin doğal bir bileşeni olarak Baz Etkisi’ nin Aralık için hesaplanan aşağıya çekici- düşürücü stok değeri % 14’ e ulaşmaz iken, bu etki’nin % 50 fazlası ile gerçekleşmiş; 20 puana ulaşmış bulunmasından hareketle, alt kırımlara bakmakta fayda vardır:
Temel ürünler’deki -7; enerji’de -3,5 ve hizmetler’ deki -2,5 puanlık ortalama hareketin yanısıra, gıda grubunda -6 puanı aşan düşüşler üzerinden hesaplanma yapılmıştır. TÜİK’ in bu yaklaşımında, başta gıda kalemi olmak üzere, kira ve otomobil kalemlerinde, diğer kurumsal hesaplamalara göre (mesela, İ.T.O. gıda +3,5 üzeri; Türk-İş mutfak ise +4,5 çıkmış) önemli farklılık sergilenmektedir. Nitekim, İ.T.O. ve Türk-İş gıda yıllık manşeti 97 civarında iken, TÜİK toplam rakamı; 77’ nin altında kalmıştır. Ayrıca, gene gıda kaleminde senelik ÜFE-Gıda 105 puanı aşarken (üretici firmalar bu oranda zam yaparken), market-raf fiyatlarının 77’ nin altında gerçekleştiği gibi tartışmalı bir tablo ortaya çıkmaktadır.
TÜİK hesaplamalarına göre gıda enflasyonu’ nun Aralık ayında 25 puanlık düşüş kaydettiği belirtilmektedir. Ayrıca, münhasıran kira endeks hesaplamalarında, geçerli piyasa fiyatlarını yansıtmayan düzeyler ile ilgili eleştiriler gene gündemde kalmaktadır. Başta aktif memur ve emekli maaşları ile birçok tediyenin belirlenmesinde yasal dayanak alınması bakımından tüm bu TÜİK hesaplamaları önem taşımakta; doğal olarak, farklı değerlendirmelere konu edilebilmektedir.
Aralık ayında, ölçüm için kullanılan 144 Temel Başlık arasında sadece 24 tanesindeki düşüşe karşın tam 111 adedinde artış gerçekleşmiştir. Ekonomi aktörlerinin; iş dünyasının “fiyat arttırma konusunda ellerini korkak alıştırmama kararlılığı” nın henüz kırılamadığı anlaşılmaktadır!
Zenginleştirici bir yaklaşımla, bundan sonraki enflasyon seyrini işaret bakımından en önemli gösterge olan Çekirdek Enflasyon endekslerine de bakmakta fayda vardır. B ve C klasmanı çekirdek enflasyon rakamlarında görülen gerilemeye karşın, sırasıyla 1,54 ve 1,94 düzeyleri ile, her ikisi de, aylık 1,18’ lik TÜFE manşet rakamının üzerinde kalmaktadır. Bu durum, önümüzdeki dört ayda geçerli olacak baz etkisine karşın enflasyonda “katılık olgusu” nun ortaya çıkacağına/devam edebileceğine işaret etmektedir. “Katılık ile kaim/yapışkan yüksek enflasyon”, bilindiği üzere özellikli bir durumu temsil eder ve mücadele strateji ile uygulamaları bakımından da buna göre vaziyet edilmesi gerekir!
Mayıs ayı dahil olmak üzere aşağıya çekici-düşürücü aritmetiği devrede kalacak Baz Etkisi temelinde ortaya çıkan “görece düzelme iklimi”, yapısal ve kalıcı tedbirler ile değerlendirilmeli; boşa geçirilme riskine karşı tedbirli olunmalıdır. Özetle, seçim öncesi ekonominin “sıkılaştırma dostu olmayan” atmosferine rağmen enflasyon karşıtı politika ve duruşlardan taviz verilmemelidir. Enflasyon ile mücadele kulvarının, uzun vadeli ve zahmetli bir seyahat ile aşılabileceği ve zorluklara katlanma söz konusu olduğunda, yolcuların tamamına iş düştüğü unutulmamalıdır.
SON DAKİKA
