hourSON DAKİKA
left-arrowright-arrow
weather
İstanbul
down-arrowup-arrow
    Uğur Hakan Hacıoğlu Uğur Hakan Hacıoğlu

    Finlandiya’da Üsküdar Esintisi – Kâtibim, Kantele Topraklarında.

    28.01.2021 Perşembe | 11:43Son Güncelleme:

    Eartha Kitt, 1951 yılında meşhur Kervansaray’da sahne almaya başladıktan sonra ülkesine geri döndüğünde “Uska Dara” (Kâtibim) şarkısı ile büyük bir üne kavuşmuştu. Aynı zamanda ülkemizde Türkçe sözlü popüler müziğin yaygınlaşmasına ilk adım olarak değerlendirilecek bu çalışma sonrası Kâtibim eski evrensel hüviyetiyle buluşmuş oldu. Evrensel karşılığının yanında kökenleri 19.yüzyıla kadar dayanan müziği sahiplenen toplumların sayısı ise oldukça fazla... Müziğin hangi topluma ait olduğuna dair iddialar öyle fazladır ki Bulgar yönetmen Adela Peeva 2003 yılında şarkının kökeni hakkında “Chia e tazi pesen?” (Bu Şarkı Kimin?) adlı bir belgesel film çekmiştir.

    Haberin Devamıadv-arrow
    Haberin Devamıadv-arrow

    “Üsküdar’a Gider İken” (Kâtibim) sözleri Kâtip Aziz Bey’e ait olan, yüzyılının sınırlarının dışına çıkmış bir çalışmadır. Eartha Kitt’in yorumu sonrasında dünya gündeme gelmesinin karşılığı olarak çeşitli ülkelerde, yerel dillerde, farklı yorumlarla dinleyicilerle buluşmuştur. Bu karşılıklardan biri de Kantele’nin toprakları olan Finlandiya’da gerçekleşmiştir. Vieno Kekkonen, “Uska Dara” çalışması ile 1956 yılında ikinci single çalışmasını gerçekleştirince hem ülkesinde adından söz ettirmiş hem de bu çalışmayı yorumlayan isimlerden biri olarak tarihe ismini not düşmüştür. Bu sebeple şarkıyla yollarının kesiştiği noktaya kadar sanatçının hangi yollardan geçtiğini iyi irdelemek gerek.

     1934’te Karttula’da doğan Vieno Kekkonen okul yıllarından itibaren tiyatroya meraklı bir öğrenciydi. Okulun tiyatro ekibiyle birlikte sahne ve performans deneyimi kazanmaya henüz 7 yaşında başladı. Eğitim hayatı boyunca tiyatrodan asla kopamayan Vieno Kekkonen, 1953-56 yıllarında Fin Tiyatro Okulu'na katıldı. Burada gösteri, performans ve sahne konusunda kendini geliştirdi.

     Henüz okul hayatı devam ederken perküsyon çalmayı öğrendi ve giderek müziğe daha da ilgi duymaya başladı. O yıllarda Laila Kinnunen, Annikki Tähti ve Brita Koivunen gibi kadın müzisyenler de seslerini duyurmaya başlamıştı. Hayatının dönüm noktalarından biri ise yönetmen Spede Pasanen ile tanışması sonrasında gerçekleşti. Spede Pasanen, Vieno Kekkonen’in Fazer Plak Şirketi’nin düzenlediği seçmelere katılmasını tavsiye etmişti. Bu tavsiye sonrasında yapım müdürü Toivo Kärki'nin sesini beğenmesiyle henüz üniversite öğrencisiyken 1955 yılında ilk single çalışmasını gerçekleştirdi. Vieno Kekkonen bu çalışmada sözleri Gene de Paul’a ait “Kohtaanko Sun” (Teach Me Tonight) ve sözleri Pat Ballard’a ait “Nukkumatti” (Mr. Sandman) parçalarını seslendirmişti.

    Haberin Devamıadv-arrow
    Haberin Devamıadv-arrow

     Vieno Kekkonen, İngilizce bilmesi ve müziğin ahenk ve ritim duygularına performans olarak da uygun olması sebebiyle henüz öğrencilik yıllarında ilgi görmeye başlamıştı. Tiyatro geçmişinin müzikle birleşmesi sonucu sesindeki güçlü Fin dokusunu fazlasıyla hissettirmesi sonrasında aranjman modasına uygun şarkılar tercih etmeye başladı. Kekkonen bu süreçte birçok İtalyan melodisini Fince sözlerle kaydetti.

     1956 yılında Üsküdar ile Kekkonen’in yolları kesişti. Her ne kadar tiyatro okulundan mezun olsa da kariyeri ve çalışmaları yoğunlukla müzik üzerine eğilim gösteriyordu. Eartha Kitt’in “Uska Dara” yorumu sonrası tekrardan popülerliği artan şarkıya hem Kekkonen hem de plak şirketi fazlasıyla ilgi gösterdi. Şarkıyla ilgili Fin kaynaklarında orijinal versiyonunun 1890 yılında bestelendiği belirtildi. Şarkının Fince sözlerini ise Reino Helismaa ve R. Kisko’nun yazdı. Nihayetinde şarkı 1956 yılında “Suezista Etelään” parçasıyla birlikte single formatında dinleyiciyle buluştu. “Uska Dara” kısa sürede Finlandiya’da büyük ilgi gördü. İlginin sonucu olarak Kekkonen müzikal kariyerinin yanında film ve televizyon dünyasından da teklifler almaya başlamıştı.

    Haberin Devamıadv-arrow
    Haberin Devamıadv-arrow

     1960’larda Jaakko Salo ve Erkki Valaste orkestralarında solist olarak yer almasının ardından uzunca yıllar Eurovision’da yer almak istese de bunu başaramamış ancak 1971 yılında ülke puanlarını okuyan sunucu olarak ülkesini temsil edebilmiştir.

     Müzikal kariyerinde bir başka önemli tarih ise 1990’ların sonuna uzanmaktadır. 1950’lerin diğer iki önemli sanatçısı olan Brita Koivunen ve Pirkko Mannola ile birlikte bir trio oluşturan Kekkonen, 2005 yılına kadar onlarla çalışmalarını devam ettirmiştir.

     Günümüzde halen aktif olarak kariyerine devam eden ve sanat hayatında 50 yılı geride bırakan Vieno Kekkonen, pandemi sürecinin sonlanmasını ve müziğin tekrardan insanları bütünleştirmesini umuyor. Yazımın sonunda sizleri değerli Cengizhan Serengil’in çevirisi -Fince – Türkçe sözleriyle- “Uska Dara” şarkısıyla baş başa bırakmak istiyorum.

    Haberin Devamıadv-arrow
    Haberin Devamıadv-arrow

    USKA DARA (1956)

    Uska Dara, Bosborin pintaan välkkyvät lyhtysi nuo.
    Üsküdar, Boğaz’ın sularına yansır o ışıkların.

    Vanhat muurit kulkijan rintaan mennyttä hehkua luo.
    Eski surlar geçmişin parıltısıyla yüreğini okşar oradan geçenlerin.

    Kertoo siellä joka minareetti loistosta sulttaanien.
    Her minare ihtişamını anlatır sultanların.

    Kuiskaa siellä ikivanha tammi huumasta haaremien.
    Haremin büyüsünü fısıldar orada eski bir meşe ağacı.

    Uska Dara, välkkyen hohtaa eessäsi Bosborin suu.
    Üsküdar, parlayarak ışıldar önünde Boğaza karşı.

    Niin kuin vanhan tuttavan kohtaa sirppinä nousee kuu.
    Eski bir tanıdığına rastlarmışçasına yükselir orada ay hilal gibi.

    Yhdessä ne vuosisataa monta nähneet on häipyvän pois.
    Birlikte asırlarca şahit oldukları şeyler usulca geçer gider.

    Uusi aika sinne ei voi tulla missä vain vanhuutta ois.
    Mazi hüküm sürer burada yer yoktur yeni bir zamana.

    Uska Dara, Islamin taikaa vieläkin luonasi lie.
    Üsküdar, hala yanındadır İslamın güzelliği.

    Haberin Devamıadv-arrow
    Haberin Devamıadv-arrow

    Öisin huilun ääni kun kaikaa, on kuin taas johtaisi tie
    Yankılanır geceleri kavalın sesi, sanki yine gösterir yolu

    sinne, missä seraljien lyhdyt loistivat aikoinaan,
    Bir zamanlar ışıklarıyla parlayan saraylara doğru.

    sinne, missä ristikkojen varjot kätkivät kauneinta maan.
    Parmaklıkların gölgesinde gizlenen diyarın tüm güzelliklerine doğru.

    Uska Dara, Stambulin hurmaa heijastat aikojen taa.
    Üsküdar, etkilersin İstanbul’u, yansıtırsın zamanın derinliklerini.

    Lemmenhuumaa, tuskaa ja surmaa, niistä et kertoa saa.
    Anlatma sakın kimselere şevheti, aşk acısını ve kederini.

    Uska Dara, sanatonta kieltä maineesi kertomus on.
    Üsküdar, kelimelerle anlatılamaz senin şanın.

    Mutta kaiken tapahtuneen muisto aina on kuolematon.
    Lakin sonsuza dek yaşayacaktır tüm hatıraların.