Canlı Yayın
Çiğdem Öztabak
Ethereum topluluğunun Proof-of-Work (PoW) sistemini bırakıp, daha yeni bir teknoloji olan Proof-of-Stake yani kısaca (PoS) sistemine geçişi, ETH tarihinde önemli bir yeri olacak olay 15 Eylül’de hiç bir sorun yaşanmadan yapıldı.
ETH kurucu ortaklarının, yatırımcılarının ve ETH geliştiricilerinin bu sorunsuz geçişi kutladığı olaya aynı zamanda güçlü eleştiriler de vardı.
Elbette, Ethereum kurucu ortağı Vitalik Buterin, birleşmenin başarılı olmasına yardımcı olan herkese teşekkürlerini ifade eden ilk kişilerden biri oldu.
Ethereum ekosistemi için büyük bir an olduğunu ve birleşmenin gerçekleşmesine yardımcı olan herkes bugün çok gurur duymalı - diye yazdı Buterin.
“Küresel olarak kullanılan bir blok zincirini PoS'a dönüştürmek, çoğu son kullanıcının herhangi bir şey fark etmesine veya yapmasına gerek kalmadan kesinlikle inanılmaz bir başarı” diye ekledi. Fakat belirttiğim gibi burada herhangi bir teknoloji olmadığını savunanlar da var. Yani sorunsuz geçişin tabiri caiz ise abartıldığını.
Ethereum’un yazılım şirketi ConsenSys'in CEO'su Joe Lubin de topluluğu tebrik etmek için destek tweet’ini paylaştı. (Kendisini Twitter’dan da takip etmenizi öneririm.) ConsenSys’un Web3’de son kullanıcının kullandığı bir çok ürünün teknolojisinde ve yatırımcı olarak da büyük rolü olduğunu tekrarlamakta fayda var. O açıdan sadece ETH için değil bir çok blok zinciri açısından da kilit bir roldeler.
StarkWare'in kurucu ortağı ve başkanı Eli Ben-Sasson, birleşmenin yayılmasını Webb Telescope'un açılmasını izlemeye benzetti. Sasson eğer birleşmede bir sorun çıksaydı milyarlarca doların ve yazılım eforunun boşa gideceğini eklemiş.
Bu arada Ethereum core geliştiricisi Preston van Loon da, ağın birleştirme sonrası blok üretim süresinin biraz daha hızlı olduğunu de doğruladı. Teknik anlamda içeriklere ilgi duyanların Twitter’dan takip etmesini önereceğim ikinci kişi olur.
“Ethereum, PoS ile ~ %10 daha hızlı. Daha önce bloklar ortalama olarak her 13.3 saniyede bir üretiliyordu. Artık bloklar her 12 saniyede bir üretiliyor,”
Ancak bu hızın son kullanıcı tarafından hissedilmesi beklenmiyor.
Birleşmenin Karbon Ayak İzi’ne olumlu katkısı nedir?
Ethereum birleşmesinin vaat ettiği faydaların çoğu, enerji kullanımında ve karbon ayak izinde %99'dan fazla azalmaydı. Ancak geçişten önce artan merkezileşme konusundaki yorumlarını tekrarlayan bazı analistler, şu anda blok zincirinin altında yatan hisse kanıtı mekanizmasına nispeten az sayıda Coinbase gibi platformların rakamsal anlamda hükmettiğinden endişe duyuyorlar.
Degen Ekonomisti ve ülkemizde bu alanda Web3 alanının da iletişimini yapan Efe Bulduk da Twitter’da karbon ayak izi ve birleşme ile ilgili pozitif yorumlarını paylaştı. Konuyla ilgili kamuoyunu bilgilendirici Space konuşmalarında yer aldı.
‘’ Merge başarılı bir şekilde gerçekleşti. An itibariyle Dünya'nın elektrik tüketimi ~112 TWh/yıl azalmış oldu. Bu küresel tüketimin yaklaşık olarak %0.2'sine eşit.
Başka bir deyişle Hollanda'nın tüketimi kadar elektrik tasarruf edilecek. Ethereum artık 2000 kat daha çevreci.’’
Gelelim PoS sistemini ve bu birleşmeyi eleştirenlere:
DeFi platformu Gnosis'in kurucu ortağı Martin Köppelmann, "Hissenin 2/3'ünden fazlasını kontrol eden 7 kuruluşu görmek oldukça hayal kırıklığı yaratıyor" diye yorumladı.
Ethereum staking hizmeti Lido'nun hisse bazlı Ethereum doğrulamasının yüzde 27'sinden fazlasını ve ardından yüzde 14'ten fazla kripto borsası Coinbase'i gösteren bir grafik yayınladı.
Dune Analytics raporundan gelen bilgiler de , Ethereum'un en büyük iki staker'ının şu anda 4.16 milyon ETH (%30.1) ile Lido ve 2 milyon ETH (%14.5) ile Coinbase olduğunu doğruladı. "Diğer" olarak sınıflandırılan geri kalan staker'ların 3,65 milyon ETH'si (%26,5) var. Bu da ne de olsa merkeziyetsizlik kavramını tehtit eden bir istatistik olarak yorumlanıyor. Hem DAO kavramının hem de bu kavramının altının her anlamda dolu olmadığı şu an bir gerçek, bunun aksini iddia edenleri samimi bulmuyorum. Ancak buna yönelik çalışmalarda bulunan ETH ve savunucularını ilgiyle takip ediyorum ve daha samimi buluyorum.
Birleşme, bu yorumların hepsini bir yerde süzdüğümüzde Ethererum ağ kapasitesinin genişletilmesi değil, fikir birliği mekanizmasının değişikliği üzerine. ETH fiyatı bu geçişten bağımsız düşse de, önümüzdeki dönemde pozitif yansımalarını göreceğiz.
Rakamsal istatistikler kaynağı Dune Analytics, Decrypt
Ethereum topluluğunun Proof-of-Work (PoW) sistemini bırakıp, daha yeni bir teknoloji olan Proof-of-Stake yani kısaca (PoS) sistemine geçişi, ETH tarihinde önemli bir yeri olacak olay 15 Eylül’de hiç bir sorun yaşanmadan yapıldı.
ETH kurucu ortaklarının, yatırımcılarının ve ETH geliştiricilerinin bu sorunsuz geçişi kutladığı olaya aynı zamanda güçlü eleştiriler de vardı.
Elbette, Ethereum kurucu ortağı Vitalik Buterin, birleşmenin başarılı olmasına yardımcı olan herkese teşekkürlerini ifade eden ilk kişilerden biri oldu.
Ethereum ekosistemi için büyük bir an olduğunu ve birleşmenin gerçekleşmesine yardımcı olan herkes bugün çok gurur duymalı - diye yazdı Buterin.
“Küresel olarak kullanılan bir blok zincirini PoS'a dönüştürmek, çoğu son kullanıcının herhangi bir şey fark etmesine veya yapmasına gerek kalmadan kesinlikle inanılmaz bir başarı” diye ekledi. Fakat belirttiğim gibi burada herhangi bir teknoloji olmadığını savunanlar da var. Yani sorunsuz geçişin tabiri caiz ise abartıldığını.
Ethereum’un yazılım şirketi ConsenSys'in CEO'su Joe Lubin de topluluğu tebrik etmek için destek tweet’ini paylaştı. (Kendisini Twitter’dan da takip etmenizi öneririm.) ConsenSys’un Web3’de son kullanıcının kullandığı bir çok ürünün teknolojisinde ve yatırımcı olarak da büyük rolü olduğunu tekrarlamakta fayda var. O açıdan sadece ETH için değil bir çok blok zinciri açısından da kilit bir roldeler.
StarkWare'in kurucu ortağı ve başkanı Eli Ben-Sasson, birleşmenin yayılmasını Webb Telescope'un açılmasını izlemeye benzetti. Sasson eğer birleşmede bir sorun çıksaydı milyarlarca doların ve yazılım eforunun boşa gideceğini eklemiş.
Bu arada Ethereum core geliştiricisi Preston van Loon da, ağın birleştirme sonrası blok üretim süresinin biraz daha hızlı olduğunu de doğruladı. Teknik anlamda içeriklere ilgi duyanların Twitter’dan takip etmesini önereceğim ikinci kişi olur.
“Ethereum, PoS ile ~ %10 daha hızlı. Daha önce bloklar ortalama olarak her 13.3 saniyede bir üretiliyordu. Artık bloklar her 12 saniyede bir üretiliyor,”
Ancak bu hızın son kullanıcı tarafından hissedilmesi beklenmiyor.
Birleşmenin Karbon Ayak İzi’ne olumlu katkısı nedir?
Ethereum birleşmesinin vaat ettiği faydaların çoğu, enerji kullanımında ve karbon ayak izinde %99'dan fazla azalmaydı. Ancak geçişten önce artan merkezileşme konusundaki yorumlarını tekrarlayan bazı analistler, şu anda blok zincirinin altında yatan hisse kanıtı mekanizmasına nispeten az sayıda Coinbase gibi platformların rakamsal anlamda hükmettiğinden endişe duyuyorlar.
Degen Ekonomisti ve ülkemizde bu alanda Web3 alanının da iletişimini yapan Efe Bulduk da Twitter’da karbon ayak izi ve birleşme ile ilgili pozitif yorumlarını paylaştı. Konuyla ilgili kamuoyunu bilgilendirici Space konuşmalarında yer aldı.
‘’ Merge başarılı bir şekilde gerçekleşti. An itibariyle Dünya'nın elektrik tüketimi ~112 TWh/yıl azalmış oldu. Bu küresel tüketimin yaklaşık olarak %0.2'sine eşit.
Başka bir deyişle Hollanda'nın tüketimi kadar elektrik tasarruf edilecek. Ethereum artık 2000 kat daha çevreci.’’
Gelelim PoS sistemini ve bu birleşmeyi eleştirenlere:
DeFi platformu Gnosis'in kurucu ortağı Martin Köppelmann, "Hissenin 2/3'ünden fazlasını kontrol eden 7 kuruluşu görmek oldukça hayal kırıklığı yaratıyor" diye yorumladı.
Ethereum staking hizmeti Lido'nun hisse bazlı Ethereum doğrulamasının yüzde 27'sinden fazlasını ve ardından yüzde 14'ten fazla kripto borsası Coinbase'i gösteren bir grafik yayınladı.
Dune Analytics raporundan gelen bilgiler de , Ethereum'un en büyük iki staker'ının şu anda 4.16 milyon ETH (%30.1) ile Lido ve 2 milyon ETH (%14.5) ile Coinbase olduğunu doğruladı. "Diğer" olarak sınıflandırılan geri kalan staker'ların 3,65 milyon ETH'si (%26,5) var. Bu da ne de olsa merkeziyetsizlik kavramını tehtit eden bir istatistik olarak yorumlanıyor. Hem DAO kavramının hem de bu kavramının altının her anlamda dolu olmadığı şu an bir gerçek, bunun aksini iddia edenleri samimi bulmuyorum. Ancak buna yönelik çalışmalarda bulunan ETH ve savunucularını ilgiyle takip ediyorum ve daha samimi buluyorum.
Birleşme, bu yorumların hepsini bir yerde süzdüğümüzde Ethererum ağ kapasitesinin genişletilmesi değil, fikir birliği mekanizmasının değişikliği üzerine. ETH fiyatı bu geçişten bağımsız düşse de, önümüzdeki dönemde pozitif yansımalarını göreceğiz.
Rakamsal istatistikler kaynağı Dune Analytics, Decrypt
SON DAKİKA
